Günlük yaşamda sıkça karşılaştığımız tartışmalar bazen sınırı aşarak hukuki sonuçlara yol açabilir. Bu sınırın en çok aşıldığı alanlardan biri de “hakaret” suçudur. İster sözlü ister yazılı olsun, bireylerin kişilik haklarına yönelik küçük düşürücü ifadeler hakaret suçu kapsamına girer. Peki birine hakaret edildiğinde hangi yasal yollar izlenebilir? Hakaret davası cezası nedir? İşte Türk Ceza Kanunu’na göre hakaret suçu ve cezası hakkında tüm detaylar:

Hakaret Suçu Nedir?

Hakaret suçu, bir kişinin onur, şeref ve saygınlığına saldırı teşkil edecek şekilde küçük düşürücü bir söz söylemek, yazı yazmak veya davranışta bulunmak olarak tanımlanır. Bu suç Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesinde düzenlenmiştir.

Kanun, hakareti basit hakaret ve nitelikli hakaret olmak üzere ikiye ayırır. Nitelikli hakaret, belirli şartların oluşması hâlinde cezanın artırılmasına neden olur.

Hakaret Suçunun Şartları

Hakaret suçunun oluşması için şu şartlar gereklidir:

  • Mağdurun onur ve saygınlığına yönelik bir ifade kullanılması,
  • Bu ifadenin somut bir kişiye yönelik olması,
  • İfadenin alenen veya özel ortamda sarf edilmiş olması.

Not: Sözlerin şaka, eleştiri veya mizah kapsamında değerlendirilmesi durumunda hakaret suçu oluşmaz.

Hakaret Davası Nasıl Açılır?

Bir kişi hakarete uğradığını düşündüğünde, suçun işlendiği yer Cumhuriyet Başsavcılığına şikâyet dilekçesi vererek süreci başlatabilir. Dava süreci şu şekilde işler:

  1. Şikâyet Dilekçesi: Suçun öğrenilmesinden itibaren 6 ay içinde savcılığa başvuru yapılmalıdır.
  2. Savcılık Soruşturması: Savcı delilleri toplar ve dava açılıp açılmayacağına karar verir.
  3. Ceza Davası: Savcı iddianame düzenleyerek Asliye Ceza Mahkemesinde dava açar.
  4. Yargılama: Hakim, ifadeler ve deliller doğrultusunda karar verir.

Hakaret Suçunun Cezası Nedir?

1. Basit Hakaret Suçu

Türk Ceza Kanunu m.125/1’e göre:

  • 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası verilir.

2. Alenen Hakaret

Hakaretin herkesin görebileceği/duyabileceği bir ortamda yapılması hâlinde ceza altıda bir oranında artırılır.

3. Kamu Görevlisine Hakaret

Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret edilirse:

  • 1 yıldan 2 yıla kadar hapis cezası verilir. (TCK m.125/3-a)

4. Dini Değerlerin İstismar Edilmesi

Kişinin dini değerlerine saldırı niteliğinde hakaret edilirse:

  • Ceza altıda bir oranında artırılır.

5. Sesli, Yazılı veya Görüntülü Mesajlarla Hakaret

Telefon, mesaj, sosyal medya gibi araçlarla hakaret edilmesi hâlinde:

  • Ceza aynı şekilde uygulanır, aleni ise artırılır.

Hakaret Davasında Cezanın Ertelenmesi ve HAGB

Hakim, sanığın daha önce kasıtlı suç işlememiş olması ve cezanın 2 yıl veya altı olması durumunda şu kararları verebilir:

  • Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB): Sanık 5 yıl süreyle aynı suçu işlemezse ceza ortadan kalkar.
  • Cezanın Ertelenmesi: Ceza verilir ama hükmün infazı ertelenir, sanık belirli yükümlülüklere uymak zorundadır.

Hakaret Suçunun Zamanaşımı Süresi

Hakaret suçu, mağdurun suçtan haberdar olduğu tarihten itibaren 6 ay içinde şikayet edilmelidir. Bu süre aşılırsa dava açılamaz. Genel dava zamanaşımı süresi ise 8 yıldır.

Tazminat Davası Açılabilir mi?

Evet. Ceza davasından bağımsız olarak veya birlikte manevi tazminat davası da açılabilir. Mağdur, hakaretten dolayı kişilik haklarının zarar gördüğünü ileri sürerek tazminat talep edebilir.

Sosyal Medyada Hakaret Suçu

Günümüzde en sık rastlanan hakaret türlerinden biri de sosyal medya üzerinden yapılan hakaretlerdir. Sosyal medya paylaşımları da delil sayılır ve TCK kapsamında suç teşkil eder. Özellikle:

  • Twitter, Facebook, Instagram gibi platformlar,
  • WhatsApp mesajları,
  • YouTube yorumları,

delil olarak kullanılabilir ve failin kimliği tespit edilirse ceza alması mümkündür.

Kimler Hakaret Suçundan Cezalandırılabilir?

Hakaret suçundan cezalandırılabilecek kişiler şunlardır:

  • Suçu bizzat işleyen kişiler,
  • Hakaret içeren içeriği yayanlar (retweet, paylaşım vb.),
  • Azmettiren veya teşvik eden kişiler.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Hakaret suçu şikâyete tabi midir?

Evet, hakaret suçu kural olarak şikâyete tabidir. Ancak kamu görevlisine hakaret gibi bazı durumlarda şikâyet aranmaz.

2. Sözlü hakaretin delili nasıl olur?

Tanık beyanı, kamera kayıtları, ses kayıtları gibi her türlü belge delil sayılabilir.

3. Sosyal medyada hakaret ekran görüntüsü delil olur mu?

Evet, özellikle noter tasdikli ekran görüntüleri ve sosyal medya şirketlerinden alınacak kayıtlar geçerli delildir.

4. Hakaret davasında uzlaşma mümkün mü?

Bazı hakaret türleri uzlaşmaya tabidir. Savcılık, uzlaştırma sürecini başlatabilir.

5. Eleştiri hakarete girer mi?

Hayır. Kişinin düşünce özgürlüğü kapsamında yaptığı yapıcı eleştiriler hakaret sayılmaz.

6. Hakaret davası ne kadar sürer?

Mahkemenin iş yoğunluğuna göre değişmekle birlikte ortalama 3-12 ay arasında sürebilir.

Sonuç

Hakaret suçu, bireyin kişilik haklarını koruma altına alan temel ceza hukuk düzenlemelerinden biridir. Günümüzde özellikle dijital ortamların yaygınlaşmasıyla birlikte daha görünür hale gelen bu suçun cezaları da Türk Ceza Kanunu ile net olarak belirlenmiştir. Hakaretin ağırlığı, yöntemi ve mağdurun konumuna göre ceza miktarı değişebilir. Bu nedenle hem mağdurların hem de sanıkların hukuki süreci dikkatle takip etmesi, gerektiğinde uzman bir avukattan destek alması büyük önem taşır.