📌 1. Mobbing Nedir?
📌 Mobbing, bir çalışanın işyerinde sistematik olarak psikolojik tacize, baskıya veya dışlanmaya maruz kalmasıdır. Bu süreç, çalışanı yıldırma, işten ayrılmaya zorlama veya psikolojik olarak yıpratma amacı taşıyabilir.
✔ Uzun süreli ve sistematik olması gerekir.
✔ Çalışanın psikolojik sağlığını ve iş verimini olumsuz etkiler.
✔ İşveren veya diğer çalışanlar tarafından uygulanabilir.
✔ Türk hukukunda mobbing, İş Kanunu ve Borçlar Kanunu kapsamında korunmaktadır.
🚨 Örnek: Bir yönetici, çalışanını sürekli küçük düşürerek, ona ağır iş yükü vererek veya dışlayarak mobbing uygulayabilir.
📌 2. Mobbing Türleri Nelerdir?
📌 Mobbing farklı şekillerde ortaya çıkabilir ve her biri çalışan üzerinde farklı etkiler bırakır.
| Mobbing Türü | Açıklama |
|---|---|
| Yatay Mobbing | Aynı seviyedeki çalışanların birbirine uyguladığı psikolojik baskıdır. |
| Dikey Mobbing | Üst düzey yöneticilerin astlarına yönelik baskı, dışlama ve yıldırma uygulamalarıdır. |
| Dışlama (Sosyal İzolasyon) | Çalışanı ekip çalışmalarına dahil etmeme, bilgi paylaşımını engelleme. |
| Aşırı İş Yükleme veya İş Vermeme | Çalışana kapasitesinin çok üzerinde veya çok az iş verilmesi. |
| Küçük Düşürme ve Hakaret | Çalışanı toplum içinde aşağılamak, itibarsızlaştırmaya çalışmak. |
| Performans Baskısı ve Haksız Eleştiri | Çalışanın işini sürekli eleştirmek ve başarısız gibi göstermek. |
🚨 Örnek: Bir çalışana diğer ekip üyelerinden farklı olarak sürekli ek görev verilmesi ve tatil haklarının kısıtlanması mobbing sayılabilir.
📌 3. Mobbing Nasıl Tespit Edilir?
📌 Bir olayın mobbing olup olmadığını anlamak için şu kriterlere bakılır:
✔ Süreklilik Arz Etmesi: Olaylar bir defalık değil, sürekli tekrar eden bir nitelikte olmalıdır.
✔ Psikolojik Baskı İçermesi: Çalışanı yıldırmaya yönelik olması gerekir.
✔ İş Ortamında Gerçekleşmesi: İşyerinde veya iş ilişkileri kapsamında meydana gelmelidir.
✔ Kişiyi Yıpratma Amacı Taşıması: Çalışanın işten ayrılmasını sağlamak veya onu itibarsızlaştırmak hedeflenmelidir.
🚨 Örnek: Bir çalışan sürekli olarak görev değişikliğine maruz kalıyor, ekip toplantılarından dışlanıyor ve başarısız gösterilmeye çalışılıyorsa, bu bir mobbing vakasıdır.
📌 4. Mobbing Durumunda Çalışanların Hakları Nelerdir?
📌 Türk hukuku, mobbing mağdurlarına çeşitli yasal haklar tanımaktadır:
| Hukuki Koruma Mekanizması | Dayanak Mevzuat | Haklar ve Çözüm Yolları |
|---|---|---|
| İş Kanunu (4857 Sayılı Kanun) | İşverenin çalışanı koruma yükümlülüğü | Çalışan, iş akdini haklı nedenle feshedebilir. |
| Türk Borçlar Kanunu (TBK) | Genel kişilik haklarının korunması | Çalışan, işverene karşı tazminat davası açabilir. |
| Türk Ceza Kanunu (TCK) | Hakaret, tehdit veya taciz suçları | Mobbing suç unsuru taşıyorsa, savcılığa şikâyet edilebilir. |
| Anayasa Madde 17 ve 41 | Kişinin ruhsal ve fiziksel bütünlüğü korunmalıdır | Çalışan, psikolojik zarar gördüyse manevi tazminat talep edebilir. |
🚨 Örnek: Mobbinge uğrayan bir çalışan, işverenin durumu düzeltmemesi halinde iş akdini haklı nedenle feshederek kıdem tazminatı talep edebilir.
📌 5. Mobbing Mağdurlarının Başvurabileceği Yollar
📌 Mobbinge maruz kalan çalışanlar şu adımları izleyebilir:
1️⃣ Delil Toplama: E-posta yazışmaları, mesajlar, ses kayıtları, tanık ifadeleri gibi deliller toplanmalıdır.
2️⃣ İşverene Yazılı Şikâyet: İlk olarak işverene yazılı başvuruda bulunulmalı, işveren durumu düzeltmelidir.
3️⃣ Alo 170 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Hattı: Mobbing vakaları Çalışma Bakanlığı’na bildirilebilir.
4️⃣ İŞKUR’a Şikâyet: İşverenin çalışan üzerindeki mobbing uygulamaları hakkında şikâyette bulunulabilir.
5️⃣ Çalışma ve Sosyal Güvenlik Kurumu (ÇSGB) Müfettişleri: Denetleme ve soruşturma talep edilebilir.
6️⃣ Tazminat Davası Açma: Çalışan, manevi tazminat talebinde bulunabilir.
7️⃣ Savcılığa Suç Duyurusu: Mobbing, hakaret veya tehdit içeriyorsa savcılığa şikâyet edilebilir.
🚨 Örnek: Bir çalışanın yöneticisi tarafından sürekli hakarete uğradığı ve baskı gördüğü durumlarda, ses kayıtları ve tanık beyanları ile hukuki süreç başlatılabilir.
📌 6. İşverenin Mobbinge Karşı Yükümlülükleri
📌 İşveren, işyerinde psikolojik tacizi önlemek için şu tedbirleri almak zorundadır:
✔ İşyeri Politikaları Oluşturulmalıdır: Mobbing karşıtı politikalar belirlenmelidir.
✔ Şikâyet Mekanizması Kurulmalıdır: Çalışanlar, mobbing vakalarını bildirebileceği güvenli kanallara sahip olmalıdır.
✔ Çalışanlara Eğitim Verilmelidir: Mobbing konusunda farkındalık eğitimleri düzenlenmelidir.
✔ Denetim ve Önleyici Tedbirler Alınmalıdır: İşyerinde düzenli denetimler yapılmalı ve mobbingin önüne geçilmelidir.
🚨 Örnek: Bir işveren, çalışanlarına psikolojik taciz konusunda eğitim vererek ve şikâyet mekanizması oluşturarak mobbing vakalarını önleyebilir.
📌 7. Mobbing Durumunda Açılabilecek Davalar
📌 Mobbinge maruz kalan çalışanlar, şu davaları açabilir:
✔ İş Akdinin Feshi ve Kıdem Tazminatı Davası
✔ Manevi Tazminat Davası
✔ İşverenin Sorumluluğu Nedeniyle Açılacak Maddi Tazminat Davası
✔ Hakaret veya Tehdit İçeren Mobbing Vakalarında Ceza Davası
🚨 Örnek: Bir çalışan, işten ayrılmaya zorlandıysa, mobbing nedeniyle iş akdini feshederek kıdem tazminatı talep edebilir.
📌 8. Sıkça Sorulan Sorular
🔹 Mobbing süresi ne kadar olmalıdır?
📌 Sistematik olarak en az 6 ay sürmelidir.
🔹 Mobbing için en güçlü deliller nelerdir?
📌 E-postalar, tanık ifadeleri, yazışmalar ve ses kayıtları delil olarak kullanılabilir.
🔹 Mobbing davası açmak için işten ayrılmak gerekir mi?
📌 Hayır, çalışan işten ayrılmadan da mobbing nedeniyle dava açabilir.
🔹 Mobbing suç mudur?
📌 Eğer hakaret, tehdit veya cinsel taciz içeriyorsa suç kapsamına girer ve ceza davası açılabilir.
Bir yanıt yazın