Toplum düzeninin korunmasında görevli kamu görevlilerinin, özellikle kolluk kuvvetlerinin görevlerini güvenle ifa edebilmeleri hukuk devleti ilkesinin temel şartlarından biridir. Ancak bazı durumlarda kamu görevlisinin görevini yerine getirmesine karşı fiziki veya sözlü dirençle karşı çıkılabilmektedir. İşte bu noktada Türk Ceza Kanunu’nun 265. maddesi, “görevi yaptırmamak için direnme” suçunu düzenleyerek hem kamu düzenini hem de kamu görevlisinin kişisel güvenliğini korumayı hedefler.
TCK 265: Görevi Yaptırmamak İçin Direnme Suçu
Türk Ceza Kanunu’nun 265. maddesi şu şekildedir:
Madde 265 – (1) Kamu görevlisine karşı görevini yapmasını engellemek amacıyla cebir veya tehdit kullanan kişi, iki yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Suçun, kamu görevlisinin sahip olduğu kamu gücü kullanma yetkisini engelleyecek şekilde işlenmesi halinde, verilecek ceza altıda biri oranında artırılır.
(3) Bu suçun toplu halde işlenmesi, silahla işlenmesi veya kamu görevlisinin görevinden dolayı husumet güdülerek işlenmesi halinde, ceza ayrıca artırılır.
(4) Bu maddede tanımlanan fiillerin, kamu görevlisinin yerine getirdiği görev hukuka aykırı olsa bile, suç oluşturacağı belirtilmiştir.
TCK 265 Suçunun Unsurları
- Fail: Herhangi bir gerçek kişi olabilir. Suçun faili olmak için kamu görevlisi olunmasına gerek yoktur.
- Mağdur: Suçun mağduru her zaman kamu görevlisidir (polis, jandarma, zabıta, öğretmen, doktor vb.).
- Fiil: Cebir (fiziki güç) veya tehdit (sözlü ya da yazılı korkutma) kullanılmalıdır.
- Amaç: Kamu görevlisinin görevini yapmasını engelleme kastı aranır.
Suçun Konusu: Kamu Görevi
Burada korunan hukuki yarar, kamu görevinin sürekliliği ve güvenliğidir. Yani suç, yalnızca kamu görevlisine değil, kamu düzenine karşı da işlenmiş olur.
TCK 265 Kapsamında Cebir ve Tehdit Nedir?
- Cebir: Kamu görevlisine yönelik fiili müdahale, itme, yumruk atma, zorla engelleme gibi fiziksel hareketlerdir.
- Tehdit: “Seni gebertirim”, “İzin vermem”, “Sana bu görev yaptırılmayacak” gibi sözlü korkutmalar suçun kapsamına girer.
TCK 265/4 Fıkrası: Görev Hukuka Aykırı Olsa Bile…
Kanunun en dikkat çeken yönlerinden biri, görevli kişinin yaptığı işlemin hukuka aykırı olması halinde bile bu suçu işleyen kişinin cezalandırılmasıdır. Çünkü hukuk devleti ilkesinde “hukuka aykırılık, hukuka uygun direnç hakkı vermez.” Hukuka aykırılık varsa, yargı yoluna başvurulması gerekir.
Ceza Miktarı ve Artırım Sebepleri
| Durum | Ceza Süresi |
|---|---|
| Temel ceza | 2 – 4 yıl hapis |
| Kamu gücü kullanımı engellenmişse | Cezaya 1/6 oranında artırım |
| Silahla işlenmişse | Artırım sebebi |
| Toplu işlenmişse (birden fazla fail) | Artırım sebebi |
| Husumetle işlenmişse | Artırım sebebi |
Görevi Yaptırmamak İçin Direnme Suçunda Şikâyet Süresi ve Zamanaşımı
- Şikâyete bağlı bir suç değildir. Savcılık kendiliğinden soruşturma başlatabilir.
- Zamanaşımı süresi 8 yıldır. Bu sürede dava açılabilir.
- Kamu davası açıldığında, ceza mahkemesinde yargılama yapılır.
Yargıtay Kararlarıyla TCK 265 Uygulamaları
Yargıtay 18. Ceza Dairesi bir kararında, kimlik kontrolü sırasında polis memuruna “sana kimlik falan vermem, defol git buradan” diyerek direnmenin, cebir ve tehdit unsurunu taşıdığını ve TCK 265 kapsamında suç oluşturduğuna karar vermiştir.
Başka bir örnekte, trafik cezası kesilmesini istemeyen bir sürücünün, trafik polisini iterek araçtan uzaklaştırması da cebir sayılmış ve TCK 265 kapsamında mahkûmiyetle sonuçlanmıştır.
TCK 265 ile Karıştırılan Suçlar
| Suç | Farkı |
|---|---|
| Hakaret (TCK 125) | Kamu görevlisine görevinden dolayı küçük düşürücü sözler, ancak fiziki müdahale yoksa TCK 265 oluşmaz. |
| Kasten yaralama (TCK 86) | Kamu görevlisi yaralanmışsa ayrıca kasten yaralama suçu oluşabilir. |
| Görevli memura mukavemet (eski tanım) | TCK 265 ile bu kavram güncellenmiştir. Eski ceza kanununda yer alır. |
Örnek Senaryo:
Ayşe Hanım, sokakta uygulama yapan polislerin kimlik sorması üzerine, “Beni ilgilendirmez, kimseye bir şey göstermem!” diyerek görevli polisi itti. Ardından sözlü hakaretlerde bulundu. Bu durumda Ayşe Hanım hakkında hem TCK 125 (hakaret) hem de TCK 265 (görevi yaptırmamak için direnme) kapsamında kamu davası açılabilir.
Görevi Yaptırmamak İçin Direnme Suçunda Avukatın Rolü
Bu suçla karşı karşıya kalan kişiler için;
- Savunmanın güçlü ve teknik yapılması
- Cebir veya tehdidin var olup olmadığının delillerle analiz edilmesi
- Kamera kayıtları, tanık ifadeleri, olayın hukuka aykırılığı gibi unsurların değerlendirilmesi
çok önemlidir. Avukat desteği olmadan yapılacak savunmalar, ağır hapis cezalarına yol açabilecek eksiklikler içerebilir.
TCK 265’te Ceza Ertelemesi veya HAGB Mümkün mü?
- İlk defa suç işleyen kişiler için ceza ertelemesi (TCK 51) ya da hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) uygulanabilir.
- Ancak, failin sabıkalı olması, suçun ağırlaştırıcı şekilde işlenmesi durumunda bu uygulamalar yapılmaz.
Sonuç: Kamu Düzenine Saygı, Hukuka Güvenle Başlar
TCK 265, bireylerin kamu görevlilerine karşı tutumunu düzenlemekle kalmaz, aynı zamanda kamu hizmetlerinin sürekliliğini ve güvenliğini de garanti altına alır. Kamu görevlisinin görevini hukuka aykırı yerine getirdiği düşünülse bile, buna karşı direnmenin hukuki karşılığı ceza sorumluluğudur. Bu nedenle hak arama yolları şiddet değil, hukuk yoluyla kullanılmalıdır.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Bir yanıt yazın