Ceza yargılaması sürecinde kişinin özgürlüğünü en fazla kısıtlayan tedbirlerin başında tutuklama gelir. Ancak bu karar, her zaman hukuka uygun verilmemiş olabilir. Bu durumda devreye giren en önemli haklardan biri de tutuklamaya itiraz hakkıdır. Peki tutuklamaya itiraz nereye yapılır, nasıl yapılır, kimler başvurabilir? Bu yazımızda tutuklamaya itiraz sürecinin tüm yönlerini detaylıca inceleyeceğiz.

Tutuklama Kararı Nedir?

Tutuklama, bir kişinin ceza yargılaması süresince kaçmasını ya da delilleri karartmasını önlemek amacıyla özgürlüğünün hâkim kararıyla geçici olarak kısıtlanmasıdır. Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 100. maddesi ve devamında düzenlenmiştir.

Tutuklama ancak:

  • Kuvvetli suç şüphesi bulunması,
  • Tutuklama nedenlerinin mevcut olması (kaçma şüphesi, delilleri yok etme tehlikesi),
  • Ölçülülük ilkesi çerçevesinde değerlendirilmesi halinde uygulanabilir.

Tutuklamaya İtiraz Hakkı Nedir?

Tutuklanan kişi ya da avukatı, tutuklama kararına karşı itiraz hakkını kullanabilir. Bu hak, kişi özgürlüğü ve güvenliğini koruyan temel bir güvencedir. CMK m. 101/4 ve m. 268-271 hükümleri bu konuda yol göstericidir.

Tutuklamaya İtiraz Nereye Yapılır?

Tutuklamaya itiraz, tutuklama kararını veren hâkimin bağlı olduğu mahkemeye yapılır. Ancak karar veren hâkim veya mahkeme bu itirazı inceleyemez. Bu durumda:

  • Kararı veren merciin bir üst derecesindeki hâkim veya mahkeme itirazı inceler.
  • Örneğin, Sulh Ceza Hâkimliği tutuklama kararı vermişse, itiraz Ağır Ceza Mahkemesi nezdindeki nöbetçi Sulh Ceza Hâkimliği tarafından değerlendirilir.

İtiraz Ne Kadar Sürede Yapılmalıdır?

Tutuklama kararına itiraz süresi, kararın tebliğinden itibaren 7 gündür. Bu süre içerisinde dilekçe ile başvuru yapılmalıdır. Süre geçtikten sonra yapılan başvurular işleme alınmaz.

İtiraz Dilekçesi Nasıl Hazırlanır?

İtiraz dilekçesi, tutuklama kararının neden hukuka aykırı olduğunu açıklamalı ve tutuklama şartlarının oluşmadığını gerekçeleriyle ortaya koymalıdır. Dilekçede şunlar yer almalıdır:

  • Tutuklama kararının tarihi ve numarası,
  • Kararı veren mahkeme,
  • İtiraz edilen hususlar (kuvvetli suç şüphesinin olmaması, kaçma şüphesinin bulunmaması vb.),
  • Hukuki dayanaklar (Anayasa m. 19, AİHS m. 5, CMK m. 100-101),
  • Deliller ve talep.

İtiraz İnceleme Süreci Nasıl İlerler?

  1. İtiraz dilekçesi ilgili mahkemeye sunulur.
  2. Dosya, kararı veren hâkimin bağlı olduğu üst merciye gönderilir.
  3. İtiraz edenin mahkemeye çıkmasına gerek yoktur.
  4. Üst mahkeme dosya üzerinden karar verir.

İtiraz kabul edilirse tutuklama kaldırılır ve kişi serbest bırakılır. Reddedilirse tutukluluk devam eder.

Tutuklamaya İtirazın Sonucu Ne Olur?

İtirazın kabulü halinde kişi serbest bırakılır. Bu durumda, kovuşturma süreci tutuksuz devam eder. İtiraz reddedilirse mevcut tutukluluk hali devam eder. Ancak kişi veya avukatı, ilerleyen zamanlarda yeniden tahliye talebinde bulunabilir.

Tutukluluk Süresince Kaç Kez İtiraz Edilebilir?

Tutukluluğun devamı süresince birden fazla defa tahliye talebinde bulunulabilir. Ancak aynı olaylara dayanarak yapılan mükerrer itirazlar dikkate alınmaz. Yeni deliller ya da farklı hukuki gerekçeler sunulmalıdır.

Yargıtay ve AİHM Uygulamaları

  • Yargıtay, tutuklama kararlarında gerekçesiz uygulamaları sıklıkla bozmakta ve tutuklamanın istisnai bir tedbir olduğunu vurgulamaktadır.
  • Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) de Türkiye hakkında birçok tutuklama kararının ihlal oluşturduğuna hükmetmiş ve özellikle gerekçesiz tutuklamaları insan hakları ihlali saymıştır.

Tutuklamaya İtirazda Avukat Zorunlu mu?

Avukat tutulması zorunlu değildir, ancak tutuklama gibi ciddi sonuçları olan bir karara karşı etkili şekilde itiraz edebilmek için uzman bir ceza avukatından yardım alınması tavsiye edilir.

Sonuç

Tutuklamaya itiraz, kişi özgürlüğünün haksız kısıtlanmasına karşı başvurulabilecek en temel hukuki yollardan biridir. Bu süreçte doğru merciye, süresinde ve usulüne uygun şekilde başvuru yapılması büyük önem taşır. Unutulmamalıdır ki özgürlük hakkı anayasal bir haktır ve haksız tutuklamalara karşı hukuk her zaman başvuru yolları sunar.

Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.