📌 1. Uzaktan Çalışma Nedir?

📌 Uzaktan çalışma, işçinin işveren tarafından belirlenen iş organizasyonu kapsamında, iş görme edimini evden veya işyeri dışında teknolojik araçlarla yerine getirmesi olarak tanımlanır.
✔ Türkiye’de 4857 sayılı İş Kanunu ve 10 Mart 2021 tarihli Uzaktan Çalışma Yönetmeliği ile yasal çerçevesi belirlenmiştir.
✔ Uzaktan çalışmada iş sağlığı ve güvenliği (İSG) önlemlerine uyulması hem işçinin hem işverenin sorumluluğundadır.

🚨 Örnek:
Bir yazılım şirketinde çalışan Ahmet Bey, işlerini evden yürütmektedir. Ahmet Bey’in çalışma ortamında ergonomik sandalye ve uygun masa bulunmadığı için bel ağrıları başlamıştır. Bu durum, iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulmadığını gösterir.

📌 2. Uzaktan Çalışmada İş Sağlığı ve Güvenliği Kapsamı

📌 Uzaktan çalışmada iş sağlığı ve güvenliği kapsamında işverenin yükümlülükleri şu şekildedir:

İSG AlanıAçıklama
Çalışma Ortamı DüzeniÇalışanların sağlıklı ve güvenli bir ortamda çalışmasını sağlamak için ergonomik ve uygun ekipman temin edilmesi.
Ekranlı Araçlarla ÇalışmaUzun süreli bilgisayar kullanımı nedeniyle oluşabilecek göz, boyun, bel rahatsızlıklarına karşı önlemler.
Elektrik ve Yangın GüvenliğiÇalışma alanında elektrik tesisatlarının güvenli olması, priz ve kabloların risk yaratmaması.
Psikososyal RisklerÇalışanların yalnızlık hissi, stres ve tükenmişlik gibi psikolojik sorunlarına karşı tedbir alınması.
Çalışma Süreleriİşçinin fazla mesai yapmasının önlenmesi, çalışma saatlerinin düzenlenmesi.

🚨 Örnek:
Evde çalışırken prizlerde aşırı yükleme olması yangın riski yaratabilir. İşveren, çalışanları bu tür riskler konusunda bilgilendirmelidir.

📌 3. İşverenin Uzaktan Çalışmada İSG Yükümlülükleri

✅ 3.1. Risk Değerlendirmesi Yapmak

✔ İşveren, uzaktan çalışan personelin çalışma ortamına ilişkin risk değerlendirmesi yapmakla yükümlüdür.
✔ Çalışanların iş yerinde maruz kalabileceği fiziksel, kimyasal ve psikososyal riskler dikkate alınmalıdır.

🚨 Örnek:
Ahmet Bey’in çalışma ortamında aydınlatmanın yetersiz olduğu tespit edilirse, işveren bu konuda çalışanı bilgilendirip destek sağlamalıdır.

✅ 3.2. Çalışma Ortamı ve Ekipman Desteği Sağlamak

✔ Çalışanların ergonomik sandalye, masa, bilgisayar, ekran yükseltici gibi ekipmanlarının uygun olması sağlanmalıdır.
✔ İşveren, bu ekipmanların sağlanması konusunda çalışanlarına destek verebilir veya maddi katkıda bulunabilir.

🚨 Örnek:
Evden çalışan Zeynep Hanım’ın sandalyesi ergonomik olmadığından sırt ağrısı çekiyorsa, işveren sandalye temini konusunda destek olabilir.

✅ 3.3. Eğitim ve Bilgilendirme Yapmak

✔ İşveren, çalışanlara uzaktan çalışmaya yönelik İSG eğitimleri vermek zorundadır.
✔ Elektrik güvenliği, yangın önlemleri, çalışma ortamının düzenlenmesi, ekranlı araçlarla çalışma ergonomisi gibi konularda bilgilendirme yapılmalıdır.

🚨 Örnek:
Çalışanlara “Uzaktan Çalışma Esnasında Dikkat Edilmesi Gereken İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları” başlıklı bir bilgilendirme kitapçığı gönderilebilir.

✅ 3.4. Çalışma Sürelerinin Takibini Sağlamak

✔ Uzaktan çalışmada çalışanların fazla mesai yapmasının önüne geçilmelidir.
✔ Çalışma saatleri belirlenmeli, işçiden sürekli erişilebilir olması beklenmemelidir.

🚨 Örnek:
Bir çalışana mesai saatleri dışında sürekli iş verilmesi, işçinin dinlenme hakkını ihlal eder ve tükenmişlik sendromuna yol açabilir.

📌 4. Çalışanın Uzaktan Çalışmada İSG Konusundaki Yükümlülükleri

Çalışanın YükümlülükleriAçıklama
İşverenin Sağladığı Kurallara Uymakİşverenin iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri ve talimatlarına uygun davranmak.
Çalışma Alanını Güvenli Hale GetirmekEvde çalışma ortamında kabloların düzenlenmesi, prizlerin güvenli kullanılması gibi tedbirler almak.
Çalışma Saatlerine Riayet EtmekBelirlenen çalışma sürelerine uyarak aşırı çalışma ve fazla mesai yapmaktan kaçınmak.

🚨 Örnek:
Çalışan, işverenin verdiği eğitimlerde belirtildiği gibi bilgisayarını priz çoklayıcısına bağlamak yerine doğrudan duvar prizine bağlamalıdır.

📌 5. Uzaktan Çalışmada İSG İhlallerine İlişkin Hukuki Sorunlar

İhlal DurumuSonuç
İşverenin gerekli ekipmanı sağlamamasıİş kazası durumunda işveren sorumlu tutulabilir.
Çalışanın sürekli fazla mesai yapmasıİşçinin dinlenme hakkı ihlal edilir, fazla mesai ücreti talebi doğar.
Elektrik kaçağı nedeniyle yaralanmaİş kazası sayılabilir ve işveren kusurlu bulunabilir.
Psikolojik baskı nedeniyle tükenmişlik sendromuİşyerinde mobbing veya psikososyal risk kabul edilebilir, işçi tazminat talebinde bulunabilir.

🚨 Örnek:
Evde prizdeki elektrik kaçağı nedeniyle yaralanan işçi, bu kazayı iş kazası olarak bildirebilir ve işverenin risk değerlendirmesi yapıp yapmadığı sorgulanır.

📌 6. Sıkça Sorulan Sorular

🔹 Uzaktan çalışmada iş kazası olur mu?
📌 Evet. İşçinin evde çalışırken iş ile ilgili bir faaliyet sırasında yaralanması iş kazası sayılabilir.

🔹 İşveren uzaktan çalışana ekipman sağlamak zorunda mı?
📌 İşveren ve işçi arasında yapılan sözleşmeye bağlıdır. Ancak iş sağlığı ve güvenliği açısından gerekli ekipmanların temini konusunda işverenin destek olması beklenir.

🔹 İşveren, çalışma alanını denetleyebilir mi?
📌 İşçinin rızası olmadan özel alanına girilemez. Ancak işveren, çalışanı çalışma ortamının güvenliği konusunda bilgilendirmek zorundadır.

🔹 Uzaktan çalışmada fazla mesai nasıl belirlenir?
📌 İşçinin günlük 7,5 saati aşan çalışmaları fazla mesai kabul edilir. Çalışma saatlerinin yazılı olarak belirlenmesi önemlidir.